Vergeving wordt vaak gezien als een teken van volwassenheid, kracht of spirituele groei. Alsof het iets verhevens is — een bewijs dat we erboven kunnen staan. Maar soms is vergeving geen teken van vrijheid, maar van oude trouw. Als kind leren we loyaal te zijn aan de mensen van wie we afhankelijk zijn. Zelfs als zij degene zijn die ons pijn doen. Die loyaliteit is geen keuze; het is een instinct van overleven.

Houvast begint niet buiten ons, maar binnenin — in onze botten, in onze adem, in de zachte stevigheid die ons lichaam altijd draagt. Soms lijken we de grond onder onze voeten kwijt te raken. Letterlijk en figuurlijk. Onze voeten voelen nauwelijks contact met de aarde, de rug raakt uit beeld in de leuning van een stoel, de achterkant van ons lichaam voelt leeg of afwezig. We zijn naar voren gericht, ogen alert, klaar om te zien wat er buiten ons gebeurt.

Overgave — de kunst van toelaten zonder te verdwijnen Er zijn van die woorden die we allemaal kennen, maar zelden echt doorvoelen. Overgave is er zo één. In veel spirituele en therapeutische contexten wordt het gezien als iets verhevens: loslaten, vertrouwen, meegaan met de stroom van het leven. Maar in de praktijk is overgave zelden zo eenvoudig. Want wat betekent het eigenlijk — om je over te geven? En aan wát of wie geef je je over?

Overdracht, tegenoverdracht en resonantie We gebruiken deze woorden vaak in de context van therapie, maar ze spelen in elke relatie een rol — in liefde, vriendschap, werk en gezin. Ze raken aan iets wat wezenlijk menselijk is: dat we elkaar voortdurend spiegelen, raken en beïnvloeden, bewust en onbewust. Wanneer twee mensen elkaar echt ontmoeten — niet alleen in woorden, maar met aanwezigheid — ontstaat er een veld dat ouder en wijzer is dan het moment zelf. In dat veld bew

Voor wie in de jeugd te maken kreeg met grensoverschrijding — emotioneel, fysiek of systemisch — is het thema ‘grens’ niet vanzelfsprekend. Wat ooit onveilig was, wordt paradoxaal genoeg vertrouwd. De lichaamstaal van spanning, dreiging of afhankelijkheid is bekend terrein; veiligheid voelt soms juist onwennig. Loyaliteit speelt hierin een grote rol.

Het veld van therapie – meer dan technieken en marketing Er is vandaag de dag een overvloed aan manieren om aan jezelf te werken. Je kunt ademen, ontladen, gronden, mediteren, spiegelen, herprogrammeren of zelfs “je zenuwstelsel hacken”. Er zijn retraites, podcasts, trauma-experts op Instagram, en duizenden opleidingen waarin heling een kwestie lijkt van de juiste methode vinden. Die overvloed is op zich iets moois. Het laat zien dat we als samenleving verlangen naar bewust

Rouw – samen het verlies dragen Rouw komt in veel gedaanten. Het is het verlies van een partner, van een gezin dat uit elkaar valt, van een werk dat stopt, een miskraam. Het is het besef dat dromen vervlogen zijn, dat relaties niet werkten zoals we hoopten. Het is het verlies van een dierbare, van gezondheid, van onbevangenheid, van de vitaliteit die ooit vanzelfsprekend leek.

Soms ontstaat er in een sessie een stilte die ‘sacred’ voelt. Niet leeg, maar vol. Een adem die vanzelf dieper wordt, een trilling in het lichaam, een glimp van zachtheid of helderheid. Alsof het leven zelf even door de kieren naar binnen stroomt. Het zijn momenten waarop iets van binnen zich herinnert hoe het is om niet meer te hoeven vechten, maar eenvoudigweg te zijn. Ik zie het vaak gebeuren — en elke keer opnieuw raakt het me.

Het is geen zwakte om anderen nodig te hebben. Het is menselijk. Toch hebben velen van ons geleerd dat afhankelijkheid iets is om te vermijden. Dat kracht betekent: zelfstandig zijn, alles zelf dragen, emoties beheersen, het alleen kunnen. Dat je pas veilig bent als je niemand meer écht nodig hebt. Maar diep vanbinnen weet het lichaam iets anders. Het herinnert zich dat we, om te kunnen leven, altijd in relatie staan.

Lichaam, relatie en heling: de dans van afhankelijkheid en afstand ervaren. Er is een dimensie van co-dependency en narcistische afweer die vaak onzichtbaar blijft: de lichamelijke ervaring. Niet alleen gedachten of gevoelens, maar het lichaam draagt de oude hechtingswond. In intieme relaties wordt dit zichtbaar en voelbaar — voor jezelf én de ander.

De dans tussen afhankelijkheid en afstand: co-dependency en narcistische afweer in één persoon. Er is een waarheid die zelden zo wordt uitgesproken: wie co-dependent reageert, kan tegelijkertijd narcistische afweer kennen. Wie hard op de ander leunt om nabijheid te behouden, kan in hetzelfde moment innerlijk afsluiten en zeggen: “Ik heb jou niet nodig.” Het zijn geen tegenpolen, maar twee bewegingen van hetzelfde zenuwstelsel dat probeert overleven.

Als ik vertel dat ik lichaamsgericht therapeut ben, denken mensen vaak aan massage, ademhalingsoefeningen of mindfulness. Zulke vormen kunnen helpend zijn, maar waar ik in mijn werk naar verwijs, gaat dieper. Lichaamsgericht werken gaat niet over iets doen, maar over aanwezig zijn bij wat zich werkelijk laat voelen — in jouw lichaam, in het contact, in de onderstroom. Je lichaam draagt het geheugen van alles wat je hebt meegemaakt, ook van wat ooit te veel was om te voelen o

Over projectie, kwetsbaarheid en de kunst van werkelijk lezen Steeds vaker zien we dat schrijvers, therapeuten en andere mensen die over menselijke thema’s schrijven, worden beoordeeld alsof hun werk een open dagboek is. Maar wat zegt dat eigenlijk over onze omgang met kwetsbaarheid? Over onze neiging om te verklaren in plaats van te voelen? En wat verliezen we wanneer we niet meer echt lezen, maar vooral plaatsen?

Waarom een relatie met iemand met sterke narcistische afweer zo ontregelend kan zijn Het is niet altijd de zichtbare pijn, de woorden of de daden die ons ziek maken in een relatie. Soms is het iets subtielers — een veld dat je langzaam uit je eigen samenhang trekt. Zeker bij iemand met sterke narcistische afweer: iemand die niet slecht is, maar diep bang om te verdwijnen. Veel mensen die bewust leven, voelen zo’n relatie als complex. Ze weten wat er speelt, begrenzen.....

Levendigheid is niet iets wat we moeten bereiken. Ze is er al — van nature, als een stroom die door ieder mens beweegt. In de kern van ons wezen is er een spontane beweging richting verbinding, groei en heelheid. Het leven zelf wil leven. Maar in de loop van de tijd raken we vaak iets van dat vrije stromen kwijt. We maken dingen mee die te veel zijn om te voelen, of waarvoor we nog geen woorden hebben. We leren onszelf beschermen, soms heel verfijnd.

Twee gezichten van dezelfde pijn: over de overeenkomsten en verschillen tussen narcisme en co-dependency Het lijkt soms alsof narcisme en co-dependency elkaars tegenpolen zijn. De één lijkt te veel ruimte te nemen, de ander te weinig. De één lijkt zelfgericht, de ander verliest zichzelf juist in de ander. Maar onder die uiterlijke verschillen schuilt vaak eenzelfde wortel: een diep, vaak onbewust gemis aan veilige verbondenheid.

Hechtingspijn is geen emotie, maar een herinnering in het zenuwstelsel Hechtingspijn komt niet uit het hoofd maar uit het lichaam. Ze is niet nieuw; ze wordt opnieuw aangeraakt. Wat in het kind niet kon worden gevoeld omdat het te veel was, leeft door in het volwassen lichaam als een verlangen dat voortdurend zoekt naar voltooiing. We zeggen dan: “Ik word zo getriggerd,” maar in werkelijkheid zegt het lichaam: Iets ouds probeert eindelijk af te maken wat ooit niet kon word

Co-dependency: de pijn van jezelf verliezen in verbinding Er is niets mis met verlangen naar nabijheid. We zijn geboren voor verbinding — ons zenuwstelsel, ons hart, onze huid zijn erop afgestemd. Wat we co-dependency noemen, is niet een tekort aan autonomie of een teveel aan liefde, maar een oude vorm van zelfbescherming: een manier waarop we ooit leerden dat we alleen veilig waren als we de ander niet verloren.

Splitsing is niet per se een “defect”, maar een poging van het organisme om iets ondraaglijks toch te kunnen blijven bevatten — zij het in losse delen. Waar samenhang te pijnlijk is, kiest het systeem voor fragmentatie: beter delen van de werkelijkheid kunnen verdragen dan de hele, overweldigende ervaring. Dat geldt zowel psychisch als fysiologisch: ook het zenuwstelsel verdeelt wat niet samen kan worden gehouden.

Ken je dat: ja zeggen tegen iets of iemand, terwijl je van verre de rode vlaggen al ziet? Een date met iemand waarvan je weet dat het nooit wat kan worden. Naar een feestje gaan waarvan je eigenlijk al wist dat je beter thuis kon blijven. Een taak op je nemen, een situatie opzoeken, je ergens in mengen… Het is niet zo dat we de rode vlaggen niet zien. Vaak merken we ze juist wél op: de subtiele spanning in je buik, het lichte ongemak in een gesprek, dat knagende gevoel