Wil jij ook verliefd worden op het leven en de risico’s ervan niet schuwen?
Ik bied je een perspectief waarin Biodynamische Therapie, Ayurveda en Yoga samenkomen. Te beginnen met een stukje theorie.
Ons autonome zenuwstelsel reageert op behoeften die vaak met elkaar in tegenspraak lijken of zijn. Zo spreken overleven en leven bijvoorbeeld een heel andere taal, als je beseft welke verschillende systemen in je lichaam worden aangesproken. (Die ga ik overigens niet allemaal bespreken, dat zou een boekwerk worden!)
Zo ontspringt de sympathicus (vechten/vluchten onderdeel van vegetatieve zenuwstelsel) niet aan de hersenen, maar aan het ruggenmerg. Daaruit blijkt dat hij primitiever en minder diepgrondig is dan de nervus vagus bijvoorbeeld. In het ruggenmerg gaat het om reflexen. De sympathicus reageert vooral op prikkels en gevaren van buiten die we met de zintuigen waarnemen. Voor optimale prestatie van de sympathicus vernauwt het de bloedvaten van de darmen bijvoorbeeld, zodat die door zuurstofgebrek hun werk niet meer kunnen doen. Een sterke sympathicus kan de darmen flink kwellen door de aanvoer af te knijpen.
De nervus vagus, die aan de hersenen ontspringt, reageert niet op externe maar op interne prikkels, vooral vanuit de darmen. In deze interne prikkels ligt echter ook de buitenwereld besloten. De darmen vormen het grootste grensoppervlak tussen ons en onze omgeving, dit contact is uiterst sensitief. Verteren betekent de wereld verdragen, incasseren, afbreken, omzetten, opnemen, achterlaten, doorgronden, verwerken en overleven. Via onze darmen zitten we dicht op de buitenwereld en zijn we heel kwetsbaar. We kunnen ons er nooit voor afsluiten. Uitgerekend dit grootste en kwetsbaarste contactpunt met de buitenwereld houdt de kalmerende nervus vagus (ventrale deel) een vinger aan de pols. In de ventrale staat van de nervus vagus krijgen we wat we nodig hebben, bloed, zuurstof en aandacht van het brein. De aanzet van de nervus vagus in de hersenen is groot en fijn vertakt, waardoor hij een breed spectrum aan informatie uit de darmen kan doorgeven en zo van grote invloed is op ons welbevinden. Hij heeft vele vertakkingen die de darm-brein connectie in stand houden.
Rond de bloedvaten en inwendige organen werken de ‘stresserende’ sympathicus en de ‘kalmerende’ nervus vagus antagonistisch/ tegengesteld. Toestanden van respectievelijk stress en rust dus. Bij stress stroomt het bloed vooral naar de spieren en de zweetklieren en in het geval van rust vooral naar de darmen. Als we onze geest overbelasten, geeft dit gegarandeerd darmklachten. Het brein denkt, de darm staakt; las ik in het boek ‘De darm-brein connectie van Gregor Hasler.
Een ander verschil is dat als we in een toestand zijn waarin we onszelf willen beschermen (stress, vechten, vluchten) we niet ontvankelijk zijn voor verbinding en verandering. Wanneer we ons veilig en verbonden voelen herstellen we sneller van ervaringen en bevordert dit juist onze gezondheid en groei. Leven en overleven zijn vanuit dat perspectief twee uitersten die om verzoening vragen. Die verzoening is het moment waarop je je veilig genoeg voelt om verliefd te worden op het leven en de risico’s ervan niet schuwt. Dat is hoe Deb Dana het zo mooi verwoord in haar oefenboek over de Polyvagaal theorie.
Verliefd worden op het leven en de risico’s niet schuwen is zoiets als leven vanuit je volste zijn. Leven in verbinding met jezelf, de ander en de omgeving. Het klinkt misschien wel te idealistisch. We zeggen misschien dat we het leven voluit leven, maar in al onze menselijkheid, is overleven ook van de partij. We zijn ons er lang niet altijd van bewust. In dat onbewuste deel van ons is wel nog flink wat op te halen, dat is waarom ik het vaak heb over ‘duik in je volste zijn’. Het woord verzoening is als vrede sluiten. Zeg eens eerlijk, hoe vaak lukt dat echt, op alle lagen in je leven/ zelf? Misschien is het streven wel mooi maar past het woord integratie beter. Dat doet recht aan het proces (wat vaak een leven lang doorgaat) van bewustwording en het steeds weer opduiken van onbewuste aspecten van jezelf en deze weer toe-eigenen. De rauwe én liefdevolle aspecten. Ze horen nu eenmaal beide net zoveel bij ons aardse leven. Het zijn aspecten die nu eenmaal deel van onze menselijkheid uitmaken. Het is de dans die we maken tussen ons sympathische (vechten/ vluchten) systeem, dorsale vagale (bevriezen) systeem en het ventrale vagale (rust) deel van onze autonome hiërarchie.
Bewustwording, toe-eigenen en integratie; zijn dat dan de ingrediënten tot een leven in verbinding en harmonie? Hoe dan? Laat ik voorop stellen dat het geen trucje is, het is een proces zonder begin en eind. Zeker de moeite waard.
Volgens biodynamische therapie is psycho-peristaltiek een belangrijk onderdeel van de spijsvertering. Het doel is om alle giftige- en afvalstoffen af te voeren, zodat opeenhoping van lichamelijke en psychische spanning wordt voorkomen. Het is een soort neuro-digestie en het meest organische middel tot zelfregulatie en harmonisatie. Biodynamische therapie tracht de spontane neuro-digestie te verbeteren. Daarvoor wordt organische gesprekstherapie toegepast en er zijn talloze oefeningen waarin we onderzoeken hoe ons lichaam reageert en hoe we tot een diepere verbinding met onszelf komen en hoe ook onze lichaam-systemen meer met elkaar in harmonie komen.
Zelf kunnen we stappen zetten in ons bewustwordingsproces door na te gaan hoe we voorkomen dat lichamelijke en emotionele spanningen zich ophopen. Onze organen moeten niet overbelast worden, we willen ze in goede conditie houden om spontaan te kunnen functioneren. In de praktijk niet altijd eenvoudig, we leven nu eenmaal drukke levens in onze hyperactieve maatschappij. We negeren onze organische impulsen, ons bioritme en verwaarlozen daarmee het ‘pleasure principe’.
Ayurveda is ook een systeem waar veel kennis aanwezig is van de brein-darm connectie en werking van het zenuwstelsel. Je zou kunnen zeggen dat we het leven en onze ervaringen verteren dankzij een goed werkende Agni, wat een term is in Ayurveda die zoiets betekent als ‘levens- of verteringsvuur’. Niet voor niets besteedt Ayurveda uitgebreid aandacht aan dat wat we te verteren hebben, zoals voeding en prikkels die we binnenkrijgen via onze zintuigen. Ook yoga is een systeem dat helpend is bij de afvoer van teveel spanning en het kalmeren van onze geest door middel van het balanceren van ons zenuwstelsel via ademhaling, meditatie en yogahoudingen.
In therapie sessies begeleid ik je vanuit deze disciplines om te bewegen van waarnemen zonder bewustzijn (neuroceptie) naar bewust waarnemen. Ik nodig en daag je uit om impliciete ervaringen expliciet te maken. Zo ontwikkel je in je brein een groter onderscheidingsvermogen. Je kunt het zien als een landkaart met meerdere routes in plaats van die vaste zelfde route die je meestal als enige optie had. Nu je van binnenuit meerdere opties hebt, draagt dat vervolgens bij aan een gereguleerd zenuwstelsel wat de ervaring van veiligheid en verbinding schept.
